केही फरक गर्ने हुटहुटीले नै हुनुपर्छ सुरज वैद्यमा एउटा सोच आयो – स्टार्ट योर इम्पोसिबल। टोयोटाको परिचयका अरू कुनै ट्याग लाइन चाहिन्न। त्यो साधन जसले अविश्वसनीय रूपमा विश्वभर लिड गर्यो, नेपालमा पनि अलग पहिचान सहितको सम्मान पायो। त्यसमा सवार भएर अर्को कुनै मुलुकको यात्रा, नेपाली नम्बर प्लेट देखिनेगरी ! एउटा ड्रिम प्रोजेक्ट – काठमाडौं टू कैलाश। प्रोजेक्ट लिड वैद्यले गर्नुभयो भने हामी सहयोगी र सहयात्री बन्ने अवसर मिल्यो।
कोभिड-१९ ले नबिथोलिएको भए भिजिट २०२० ले नेपालको पर्यटनलाई अझ माथि पुर्याउँथ्यो। त्यसको लिड वैद्यले नै गर्नुभएकाले पनि हुनसक्छ – आफ्नै गाडीमा नयाँ गन्तव्य पुग्ने हुटहुटी उहाँमा जाग्यो। अहिलेसम्म संगठित रूपमा धेरै संख्यामा नेपाली गाडी तिब्बतीका पठारमा कुदेका थिएनन्।
यसपाला चीनको शी जाङ अर्थात् तिब्बतमा टोयोटाका गाडीहरू लिएर जाने योजना बनिरहँदा धेरैखाले शंका र संशय थिए। फरक देश, अल्टिच्युड, फरक ड्राइभिङ। हाम्रा लागि हरेक विषय पहिलो अनुभव।
तिब्बत यात्राको यसपटकको सफलताले अर्को यस्तैखाले यात्रालाई हौस्याएको छ। अब हरेक वर्ष यस्तै इभेन्ट गर्ने लक्ष्य छ।
– महेन्द्र श्रेष्ठ
‘हामी गरेर देखाउँ’ भन्ने स्पिरिटमा काम अघि बढ्यो। १९ वटा नेपाली नम्बर प्लेटका गाडी शी जाङ प्रान्तमा लहरै हुँइकिए। लक्ष्य त अझै धेरै गाडी लैजाने थियो तर पहिलो प्रयासमा यतिमात्रै सकियो। यस आलेखमार्फत संसारकै छानो मानिने भेगमा नेपाली नम्बर प्लेटका टोयोटाको यात्राकथा प्रस्तुत गरेको छु।
हामीलाई यो ट्रिप म्यानेज गर्नमात्रै डेढ वर्ष लाग्यो। सबैभन्दा कठिन काम थियो नेपाली गाडीलाई चिनियाँ भूभागमा इन्ट्री गर्नु। त्यसमाथि तिब्बत आफैंमा संवेदनशील भूमि – भौगोलिक होस् या राजनीतिक दुवै हिसाबले।
हामीसामु धेरै चुनौतीका विषय थिए। शी जाङको ल्हासाबाट तिब्बतको रोड परमिट लिनुपर्ने रहेछ। गाडीको परमिट, त्यहाँ ड्राइभ गर्न लाइसेन्स र गाडीमा जाने सबै व्यक्तिको इन्ट्री परमिट अनिवार्य रहेछ। सबै प्रक्रिया पूरा भएपछिमात्रै भिसा। यी सबै काम सकिएपछि पनि हामीले लैजाने गाडीको धरौटी राख्नुपर्ने रहेछ त्यो पनि डलरमा। धरौटीको मूल्यांकन गाडीको एलसी प्राइस र चलेको कति वर्ष भयो, त्यसअनुसार तय भयो।
हाम्रा १९ वटा गाडीका लागि १ लाख ३० हजार डलर (पौने दुई करोड रुपैयाँभन्दा धेरै) डिपोजिट गर्नुपर्ने ! डिपोजिट हुने रकम र डकुमेन्टेसनपछिको मुख्य इस्यु थियो यात्रुको हेल्थ। ज्यानभन्दा पैसाको मूल्य माथि हुने कुरा होइन। त्यसैले हाम्रो यात्रामा डाक्टर पनि हुनुहुन्थ्यो।
एलिटको एड्भेन्चर यात्रा
हाम्रो यात्रा सबैका लागि थिएन। टोयोटाको एलिट ग्रुपका लागि यसखाले एड्भेन्चर तय गरिएको थियो। सुरुमा अफरोड यात्रा पनि गर्नुपर्ने भएकाले ल्यान्डक्रुजरका ग्राहकलाई मात्र समावेश गर्ने तय भयो। अन्तिममा एउटा टोयोटा रस र दुई वटा हाइलक्स पनि यात्रामा थपिए। बाँकी सबै ल्यान्डक्रुजर प्राडोमात्र।
यस यात्रामा त्यस्ता व्यक्तित्वले रुचि देखाउनु भयो जसबारे हामीलाई पहिले नै थाहा थियो। हाम्रा ग्राहकमध्ये को को ट्राभल गर्न सौखिन हुनुहुन्छ भन्ने थाहा थियो। अर्कोतिर आफ्ना ग्राहकको समूह बनाउँदा त्यसैबाट जानेहरू छानिने आधार बन्यो। त्यसो त यस अभियानमा एक वर्षदेखि नै ‘इन्ट्रेस्टेड’ छु भनेर नाम लेखाउने र पैसा दिने ग्राहक तयारी अवस्थामा हुनुहुन्थ्यो। त्यही समूहबाटै हामीले सहयात्री तयार गर्यौं।
यो यात्रामा उहाँहरू सहभागी हुनुभयो जो पेसागत हिसाबले व्यवसायमा हुनुहुन्थ्यो। जागिरे कोही थिएनन्। जस्तो कि नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका पूर्व अध्यक्ष कुशकुमार जोशी, बैंकर किशोर महर्जन। मनकामना केबलकार प्रालिका सञ्चालक राजुबाबु श्रेष्ठ, पञ्चकन्या ग्रुपका ध्रुवकुमार श्रेष्ठ र नेपाल जग्गा तथा आवास विकास महासंघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष विदुर धमला लगायत हुनुहुन्थ्यो।
बाँकी अरू कोही अटो इन्ड्रस्ट्रीसँग जोडिएका हुनुहुन्थ्यो त कोही कन्स्ट्रक्सन बिजनेससँग। कोही चार जनाको समूह नै बनाएर आउनुभयो त कोही एक्लै पनि। कोही परिवारसहित।
अनि सुरु भयो यात्रा
हामी काठमाडौंबाट पहिलो दिन रसुवाको टिमुरेमा बस्यौं। त्यहाँ पुग्दा नेपाल र चीनको भूगोलमा अन्तर कतै केही थिएन तर हाम्रो र उनीहरूको भन्सार र अध्यागमन कार्यालयले दुवै देशको परिचय छर्लंग पारिरहेको थियो।
टिमुरेमा हामी जुन होटेलमा बस्यौँ, त्यसकै पछाडि एउटा सानो काउन्टरमा नेपालको अध्यागमन अँटाएको थियो। त्यहाँ पुग्नासाथ हामीले नेपालतर्फको काम भ्यायौं। भन्सारको काम चाहिँ भोलिपल्ट भयो यताको। त्यसपछि सीमाभन्दा पारि गयौं। एउटा पुल पारि र वारिबीच आकाश जमिनको अन्तर ! हाम्रा कार्यालय टिनका छानाका, तिब्बतिरका पूरै युरोप हो कि अमेरिकाको जस्तो लाग्ने। त्यसमाथि हाम्रोतिरको सडकमा माथिबाट कुन बेला ढुंगा खस्ने चिन्तैचिन्ता। अफरोडको त कुरै नगरौं।
डढेलो लागेकाले माथिबाट आगोका कोइला सडकमा झरिरहेका थिए नेपालतिरको यात्रा गरिरहँदा। तिनलाई छल्दैछल्दै हिड्नुपर्ने। हामीले वाकिटकीबाट पछाडिका गाडीलाई सतर्क बनाइरह्यौं नेपाली बाटोमा। भनेपछि अन्दाज गर्नुस् हामी कस्तो अवस्थामा थियौं?
नेपालतिर टिमुरेसम्म पूरै बाटो खत्तम। बाटो, अध्यागमन कार्यालय र भन्सार कार्यालय सबै मिल्दोजुल्दा चरित्रका। नेपाल र चीनबीच विकासमा कति अन्तर छ एउटा पुल साक्षी छ। माइनस हन्ड्रेड र प्लस हन्ड्रेड !
केरुङको चकाचौंध
सीमा पार गर्ने प्रक्रिया लामो भएकाले हामी दोस्रो रात केरुङमा बिताउने तय थियो। केरुङ नेपालको सीमाबाट ३० किलोमिटरमात्र पर। गत वर्ष नदीले सडक बगाएकाले पारि काम हुँदै थियो सडकको। त्यसैले समय लाग्यो। केरुङ पुग्दा ३ भन्दा बढी बजिसकेको थियो। केरूङ सन् २०१५ को भूकम्पले तहसनहस भएको ठाउँ हो, जहाँ अहिले कुनै पनि कोणबाट भूकम्पका संकेत देखिन्न। सहर यसरी व्यवस्थित बनेको रहेछ कि तुलना नै गर्न नसकिने।
भूकम्पपछि हाम्रोमा नि बने घरहरू, त्यहाँ पनि बन्यो। तर यसमा पनि कतै तुलना हुने देखिएन। यति सानो ठाउँमा बाटो कसरी आयो, यस्तो प्लानिङ कसरी भयो होला? यस्तो पहाड अझ हिमालको मुनि बनाउन चाह्यो भने गजबको सहर बन्ने रहेछ भनेजस्तो भयो। हामीलाई युरोपमा भएजस्तै महसुस भयो यहाँ। प्लानिङ। एकैप्रकारका सडक बत्ती। जहाँ गए नि उस्तै ट्राफिक लाइट।
आरामपछि १२ घन्टे ड्राइभ !
तेस्रो रातको विश्रामअघि हामीले लामो दुरी तय गर्नु थियो। हामीलाई सिगात्से पुग्नैपर्ने बाध्यता थियो। किन भने हाम्रो डकुमेन्टेसनको काम त्यहीँ हुन्थ्यो। हरेक चालकले ड्राइभिङ लाइसेन्स लिनुपर्ने र गाडीको चिनियाँ नम्बर प्लेट लिनुपर्ने थियो। लगभग ११ देखि १२ घण्टाको ड्राइभमा सिगात्से पुगियो।
हामीलाई ट्राभल गराइरहेको एजेन्सीले लामो यात्रा नगरी लात्सेमै बस्न सुझाएको थियो। तर, सिगात्से नै पुग्ने योजना सुरज वैद्यको थियो, रोकिने कुरै भएन। खासमा यात्रा पूरै वैद्यकै योजना र आइटिनरीमा चलिरहेको थियो।
सिगात्सेमा गएर डकुमेन्टेसनको काम सकियो। हाम्रो गाडीमा चिनियाँ नम्बर प्लेट तयार भयो। उताबाट दिएको लेमिनेसनसहितको नम्बर प्लेट गाडीमा अगाडि देखिनेगरी राख्यौं। र, सबै चालकसँग भयो तीन महिना अवधिको चिनियाँ ड्राइभिङ लाइसेन्स।
ड्राइभिङ प्याटर्न फरक भएकाले हामीलाई सुरुमा असहज भए पनि छिट्टै पिक गर्न सकियो। झुक्किएला जस्तो भए पनि हाम्रो लिड कार आकस्मिक सेवाका लागि तयार थियो, जसको पछिपछि अरू गाडी गुडे। यात्रामा कोही बिरामी पर्ला, इमर्जेन्सी लैजानुपर्ला भनेर अतिरिक्त गाडी र पैसा तयारी अवस्थामा राखिएको थियो। त्यही गाडीको पछिपछि जाँदा झुक्किने जोखिम घट्यो।
सिगात्सेमा हाम्रो बसाइ राम्रो थियो। भएमध्ये सबैभन्दा स्तरीय होटेल त्यहीँ थिए। सिगात्से ल्हासापछिको ठूलो सहर रहेछ। यहाँको बसाइ कुनै पश्चिमा मुलुकभन्दा कम थिएन। राम्रो, चारैतिर हिमाल र डाँडा। बीचमा सहर। त्यहाँ एउटा तासिलुम्पो गुम्बा रहेछ। त्यसबाहेक हाम्रा लागि अरु गतिविधि थिएन त्यहाँ। सिगात्सेमा हामीले दुई रात बितायौं। ढिलो पुगेकाले पहिलो रात र दोस्रो दिन पूरै डकुमेन्टेसन र सपिङले लियो।
अनि सरासर सागा
अर्को दिन लामो यात्रा तय गर्दै हामी सागा पुग्यौं। सागाको होटेलमा विशेषखालका अक्सिजनवाला रुम थिए। समुन्द्री सतहबाट ४७०० मिटर माथि भएपछि अक्सिनजको कमी हुनु स्वाभाविक थियो। त्यसो त तलदेखि नै धेरैजसो होटेलमा अक्सिजन उपलब्ध थियो। बजार भए पनि सागामा गाडी पार्किङका लागि साँघुरो थियो। अधिकांश गाडी हामीले सडक किनारामा नै राख्यौं। अक्सिजन सिलिन्डर पनि हामीले बोकेका थियौं। पोर्टेबल अक्सिजन पनि थिए साथमा।
सागामा रात बिताएपछि हामी अगाडि लाग्यौं। अगाडि पाँच हजार मिटरभन्दा अग्लो पास पार गर्नुपर्ने थियो। तर, उकालिन परेन। झण्डै ६ किलोमिटर लामो नयाँ सुरुङ बनेको रहेछ। त्यसबाट क्रस गर्यौं। त्यसअघि अधिकतम अल्टिच्युड भनेको हामी सिगात्से जाँदाखेरि लात्सेभन्दा अगाडि ५२३५ मिटर माथिबाट पार भएका थियौं। पहाड र समथर तर बुट्यानसमेत नदेखिने बाटो। नेपालतिर लहरै हिमशृंखला। एकैचोटि लात्से पुग्ने बेला फाट्टफुट्ट हरियो रुख देखियो। खेतीपाती पनि अलिअलि रहेछ त्यहाँ।
पर्याङमा बास अनि मानसरोबर
सागाबाट हामी पर्याङमा बास बस्न पुग्यौं। यहाँ बस्नुको उद्देश्य एक्लोमटाइज हुनु थियो। अर्को भनेको ड्राइभ अवधि कम होस् भन्ने चाहना पनि। लगातार लामो लामो यात्रा गर्नु उचित थिएन।
यात्राका बीचमा फोटो खिच्नु, दृश्य हेरेर रमाउनु पो हाम्रो मूल उद्देश्य थियो। त्यस्तो चिज फेरि गर्न पाइएला या नपालइएला। एक हिसाबले यो यात्रा सबैका लागि लाइफटाइममा एक पटकको जस्तै थियो। पर्याङ त्यति ठूलो सिटी होइन। तर त्यहाँका होटेल भने राम्रा थिए। भोलिपल्ट हामी मानसरोवर पुग्यौं।
सरोबरमा पूजाआजा चल्यो। लाखबत्ती बालियो। नुहाउने र ध्यान गर्ने काम भए। फोटो खिच्न त किन छुट्थ्यो। पूजापाठ सकियो।
त्यहीँ लन्च खाएर तालको किनारै किनार हामी एउटा डाँडामा पुग्यौं। त्यहाँबाट मानसरोबर गजबले देखिने रहेछ। अलि तल पुगेपछि राक्षस ताल पनि देखियो। यता मानसरोवर ताल उता राक्षस ताल। त्यसको बीचमा एउटा भर्खर नयाँ खुलेको हट स्प्रिङ रिसोर्ट रहेछ। होटेल निक्कै राम्रो। नेचुरल हट स्प्रिङ बनाएको रहेछ भित्र। चिसो भूगोलको तातो पानीमा हामीले डुबुल्की लगायौं।
हामी प्रत्येक दिन योग गर्थ्यौं। मिस रोनालीको योग क्लास चल्यो। ब्रिदिङ क्लास पनि चल्यो। अल्टिच्युडमा यस्ता गतिविधिले सहयोग पुर्याउने रहेछ। हट स्प्रिङ रिसोर्टको बसाइ गजब भयो। रमाइलो त के भने भोलिपल्ट बिहान उठ्दा एकदमै बाक्लो हिउँले ढाकिसकेछ सेताम्मे हुनेगरी। त्यसो त अघिल्लो दिन नै हिउँ पर्न थालेको थियो – फुसफुसे। भोलिपल्ट ढपक्कै। होटलको झ्यालबाट बाहिर हेर्दा त्यहीँ बसुँजस्तो लाग्ने। बस्ने कि त भन्ने नभएको होइन तर हामीसामु निश्चित आइटिनरी थियो, जसले त्यसको अनुमति दिएन।
यति रमाइलो दृश्यावलोकन भयो कि हामी १०/११ बजेसम्म त्यहीँ हिऊँले छोपिएका डाँडातिर अलमलियौं। त्यसपछि कैलाशको फेदीमा रहेको सानो सहर दार्चेन पुग्यौं। त्यहाँ नबसी हामी यमद्वारतिर गयौं। यमद्वारमा पूजापाठ भयो। त्यसपछि भने यमद्वारभन्दा केही तल रहेको टी हाउस पुग्यौं। अनि फर्केर दार्चेनको होटेलमा बास। दार्चेन बजार त मलाई हाम्रो साँखु जस्तै लाग्यो।
अनि अम्बर पथ
दार्चेनमा बसेको भोलिपल्ट कैलाशको नजिक अम्बर पथसम्म जाने योजना बन्यो। त्यहाँबाट कैलाश पर्वत नजिकबाट देख्न पाइने रहेछ। वरपर सबै हिउँ नै हिउँ थियो। पर्वतको समिपमा पुग्दा सबै अत्यन्तै प्रसन्न हुनु स्वाभाविक थियो। हामीमध्ये दुई जना प्रदीपकुमार जैन र केशव नेपालले कैलाश परिक्रमा गर्न भ्याउनु भयो। उहाँहरूलाई पूरै फन्को मार्न दुई दिन लाग्यो।
दार्चेनमा रात बिताएर अम्बर पथको यात्रापछि हामी होटेल फर्कियौं। लन्च गर्यौं। एकाएक सुरज सरले आइटिनरी चेन्ज गर्नुभयो। त्यस दिन पनि हामी दार्चेन नै बस्ने तय थियो। फेरिएको भ्रमण तालिकाअनुसा न्यु डोङ्बा जाने निधो भयो। यस्तो गर्नुमा बाटो छोट्याउने रणनीति पनि थियो। त्यसैअनुसार हाम्रो अब फिर्ती यात्रा सुरु भयो। न्यु डोङ्बा सागाभन्दा वर र पर्याङभन्दा परको ठाउँ रहेछ। खासमा पर्याङ र सागाको बीचमा पर्ने भनौं । न्यु डोङ्बामा भित्र छुट्टै एउटा सहर बनाएका रहेछन् – होटेलदेखि सपिङ मलसम्म भएको।
त्यसपछि हामी केरुङ फर्कियौं। केरुङमा सुरज वैद्यले पार्टी दिनुभयो। पर्याङको डिनर पनि उहाँकै थियो। यहाँबाट हामी छिटो नेपाल सीमा पुग्नु थियो। किनकि समयमा नपुगे नेपाल छिर्न कठिन हुने थियो। नेपाल छिरेपछि भने हामी यात्रु आ आफ्नै सुरुले फर्कियौं।
यसखाले एड्भेन्चर आफैँमा अद्वीतीय विषय हो। नयाँ भूगोल। पूरै मरुभूमि र हिमाल। जंगली घोडा अनि याकहरू। यत्तिकै देखिने खरायो। हिमालै हिमालले घेरिएको कचौराजस्तो भूभागको यात्रा अविस्मरणीय बन्यो।
अर्को यात्रालाई प्रेरणा
तिब्बत यात्राको यसपटकको सफलताले अर्को यस्तैखाले यात्रालाई हौस्याएको छ। अब हरेक वर्ष यस्तै इभेन्ट गर्ने लक्ष्य छ वैद्य सरको। उहाँको योजनामा यसरी नै भुटान पनि छ। कन्याकुमारी, लद्दाख पनि छ। यिनै गाडी लिएर म्यानमारतिर पुग्ने योजना पनि बन्न सक्छ। फेरि कुनै समुन्द्री तटतिर ड्राइभ गर्दै पुग्ने रहर पलाएको छ। त्यसका लागि टोयोटा एलिट ग्रुपको सहकार्य भने जारी रहनु पर्छ।
यसपालाको ट्राभल हाम्रो महँगो थिएन। प्रति व्यक्ति १ लाख ८५ हजार रुपैयाँमा यसखाले एड्भेन्चर सम्भव हुँदैन। हाम्रो कम्पनीबाट हाफ ज्याकेट, थर्मस, नेकगार्ड, टोपी उपलब्ध गराएका थियौं। त्यसवाहेक सुरज सरले ड्राइ फ्रुट्स उपलब्ध गराउनुभएको थियो। जो जो यसपटक जानुभयो, उहाँहरूका लागि गोल्डेन अपर्चुनिटी बन्यो। किनभने आफ्नो भेहिकल लिएर तिब्बतको पठारमा यात्रा सम्भव त छ तर सहज छैन।
समग्रमा भन्ने हो भने यो यात्रा टोयोटाले गर्न खोजेको र अरु कसैले नगरेको काम बन्यो। ‘स्टार्ट योर इम्पोसिबल’को अर्थ नै कसैले गर्न नसकेको काम गरेर देखाउनु हो। अब अर्को यात्रा पनि हुनेछ। त्यो कहिलेसम्म हुन्छ, तय हुन बाँकी छ।
(लेखक श्रेष्ठ टोयोटाको आधिकारिक बिक्रेता वैद्य अर्गनाइजेसन अन्तर्गतको यूनाइटेड ट्रेडर्स सिन्डिकेट प्रालिको भेहिकल सेल्स डिपार्टमेन्टका सिनियर म्यानेजर हुन्।)
