घोराही। दाङमा पछिल्लो समय केराखेती गर्ने किसानको संख्या बढ्दै गएको छ। जिल्लाको देउखुरी क्षेत्रमा केराखेतीका लागि माटोसँगै सिँचाइको सुविधा भएको र थोरै खेतीबाट राम्रो आम्दानी लिन सकिने भएकाले व्यावसायिक केराखेती गर्नेको संख्या बढ्दै गएको हो।

राप्ती गाउँपालिका-७ सिसहनिया निवासी विद्याबहादुर चौधरीले विगत ४ वर्षदेखि केराखेती गर्दै आएका छन्। ३ बिघा जग्गा भाडामा लिएर व्यावसायिक केराखेतीमा लागेका उनले वार्षिक १३-१४ लाख रुपैयाँ बराबरको केरा बिक्री गर्दै आएको बताउँछन्।

केराखेतीबाट राम्रो आम्दानी लिँदै आएका किसान चौधरी भन्छन्, ‘अन्य कृषि व्यवसायको तुलनामा केराखेतीले राम्रै आम्दानी दिने गरेको छ। खासै मेहनत पनि गर्न पर्दैन। रोपेपछि समय-समयमा गोडमेलसँगै पानी र मलको व्यवस्था गर्नुपर्ने भए पनि अन्य बालीजस्तो मेहनत गर्न पर्दैन।’

उनी अन्य कृषिबालीजस्तो जोखिम नहुने र परिवारसँग घरमा बसेर राम्रो आम्दानी गर्न सकिने भएकाले केराखेतीबाट सन्तुष्ट रहेको बताउँछन्। आगामी दिनमा खेतीलाई बढाउँदै लैजाने उनको तयारी छ।

चौधरीले भने, ‘उत्पादन भएको केरा बिक्रीमा समस्या छैन, अहिलेसम्म उत्पादन भएको केरा व्यवसायीले बारीबाटै लग्ने गरेका छन्। भारतबाट आउने केराले स्थानीय व्यवसायीलाई असर गर्ने गरे पनि जिल्लामा थोरै उत्पादन हुने गरेकाले अझै त्यो खालको समस्या बेहोर्नु परेको छैन।’

उनीजस्तै सोही ठाउँका रणप्रसाद सुवेदीले पनि ६ बिघा जमिनमा व्यावसायिक केराखेती गर्दै आएका छन्। अन्य कृषि बालीको तुलनामा कम मेहनतमै राम्रो आम्दानी लिन सकिने भएकाले विगत ३ वर्षदेखि व्यावसायिक केराखेतीमा उनी जोडिएका हुन्।

केराखेतीका लागि उपयुक्त वातावरणसँगै बजारको पनि समस्या नदेखिएकाले धानखेती हुने जमिन मासेर केराखेतीमा लागेको उनले बताए। थोरै लगानीमा एक्लै गर्न सकिने र रोपेपछि लामो समयसम्म आम्दानी लिन सकिने भएकाले केराखेतीमा लागेको उनी बताउँछन्।

उत्पादन भएको केरा अहिले बिक्रीको समस्या नभएको भन्दै सुवेदीले भने, ‘केराको बिक्रीमा पनि समस्या छैन। उत्पादन भएको केरा राम्रै मूल्यमा बिक्री हुने गर्छ।’

कृषि ज्ञान केन्द्रका कृषि अर्थविज्ञ पृथ्वीराज लामिछानेका अनुसार जिल्लामा ६ सय ७० हेक्टर जमिनमा व्यावसायिक केराखेती हुने गरेको छ। त्यसमध्ये ५ सय ३० हेक्टरमा रोपेको केराले वार्षिक ४ हजार ५ सय ३५ मेट्रिक टन उत्पादन दिने गरेको छ।

यो उत्पादनले अन्य समयमा बजारको करिब ६० प्रतिशत माग धान्ने गरे पनि चाडपर्वमा बाहिरी जिल्लाकै भर पर्नुपर्ने अवस्था रहेको कृषि अर्थविज्ञ लामिछाने बताउँछन्। जिल्लामा देउखुरीको राप्ती, गढवा गाउँपालिकासँगै घोराही उपमहानगरपालिका, शान्ति नगरपालिका र तुलसीपुर उपमहानगरपालिकाका विभिन्‍न ठाउँमा व्यावसायिक केराखेती हुने गरेको छ। रासस