काठमाडौं। गत आर्थिक वर्ष मार्जिन प्रकृतिको सेयर धितो कर्जाकाे वृद्धिदर ५‍.२ प्रतिशतले खुम्चियो। २५ लाखसम्मकाे कर्जा १३.५ र २५ लाखभन्दा बढी ५० लाखसम्मकाे कर्जा १५.९ प्रतिशतले घट्यो।

५० लाखसम्मकाे कर्जा खुम्चिनुलाई साना लगानीकर्ता मारमा परेकाे निष्कर्षसहित राष्ट्र बैंकले चालु आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीतिमार्फत यस्तो कर्जाको जोखिम भार १५० प्रतिशतबाट १०० प्रतिशतमा झार्‍यो।

जाेखिम भार घटाइएपछि साना लगानीकर्ताले कर्जा लगानी बढाए तर बजारले लय समाउन सकेन। त्यसपछि पहिलो समीक्षामार्फत राष्ट्र बैंकले मार्जिन प्रकृतिको सेयर धितो कर्जाको सीमा संशाेधन गर्‍यो।

एक व्यक्ति वा संस्थाले १२ करोडसम्म मात्रै सेयर धितो कर्जा लिन पाउने व्यवस्थामा लचकतास्वरुप सीमा व्यक्तिगततर्फ १५ करोड र संस्थागततर्फ २० करोड पुर्‍याइयो। त्यसले पनि सेयर धिताे कर्जा बढाउन मद्दत पुग्यो। तर बजार २,२०० विन्दुबाट माथि जान सकेन।

बैंकिङ प्रणालीमा निक्षेप निरन्तर थपिए पनि कर्जा अपेक्षितरुपमा बढ्न नसक्दा राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीतिको त्रैमासिक समीक्षामार्फत जेठ पहिलो साता ५० लाखमाथिको सेयर धितो कर्जाको जोखिमभार १५० प्रतिशतबाट १२५ प्रतिशतमा झार्‍यो। यसले पनि कर्जा वृद्धिमा बल पुग्यो।

चालु आर्थिक वर्ष समग्र ऋणको माग सुस्त हुँदा मार्जिन प्रकृतिको सेयर धितो कर्जा भने १२.६ प्रतिशतले बढेको छ। समग्र कर्जा वृद्धिदर ४.८ प्रतिशतमा सीमित हुँदा सेयर धितो कर्जा भने १२.६ प्रतिशतले बढेको हो।

चालु आर्थिक वर्ष वैशाख मसान्तसम्म आइपुग्दा बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुबाट प्रवाह भएको यस्तो कर्जा ८५ अर्ब ९५ करोड रुपैयाँ पुगेको छ। त्यसमध्ये ९ अर्ब ६४ करोड रुपैयाँ पछिल्लो १० महिनामा थपिएको हो। १० महिनामा १ करोडमाथिको सेयर धितो कर्जा सबैभन्दा धेरै १८.१ प्रतिशतले बढेको छ।

यो अवधिमा १ करोडमाथिको कर्जा ८ अर्ब ९ करोड ८५ लाख रुपैयाँ थपिएको छ। केन्द्रीय बैंकले लिएको एकपछि अर्काे खुकुलो नीतिका कारण १ कराेडमाथिकाे कर्जा उच्च दरले बढ्दा सानाे कर्जामा सुधार देखिएकाे छैन।

यस अवधिमा २५ लाखसम्मको कर्जा २५ करोड ९१ लाख, २५ लाखभन्दा बढी ५० लाखसम्मको कर्जा १ अर्ब २८ करोड ५९ लाख र ५० लाखभन्दा बढी १ करोडसम्मको कर्जा १४ लाख रुपैयाँ प्रवाह भएको छ।

नेपाल राष्ट्र बैंकका पूर्वकार्यकारी निर्देशक गोपाल भट्ट याे वर्ष कम्पनीहरुकाे बिजनेस ग्रोथ खस्किंदाे अवस्थामा रहेकाले एकपछि अर्काे खुकुलो नीतिका बाबजुत बजारमा सकारात्मक प्रभाव नपरेको बताउँछन्।

‘सेयर बजारका लागि कसिलो नीति लिंदा इकोनोमी नै चौपट भयो भनेर चौतर्फी दबाब आएपछि केन्द्रीय बैंकले खुकुलो नीति लियो। जसले गर्दा सेयर धितो कर्जा बढ्यो। तर, बजार बढ्न सकेकाे छैन,’ उनले भने, ‘सेयर बजार ठूलो अंकले बढ्नुपर्ने फन्डामेन्टली आधार केही देखिंदैन। कम्पनीहरुको ग्रोथ राम्रो नहुँदा साना लगानीकर्ता माैन छन्।’

वाणिज्य बैंकहरुबाट प्रवाह भएको सेयर धितो कर्जाको अवस्था

सेयर विश्लेषक मुक्ति अर्याल ८/१० अर्ब रुपैयाँ बढेको सेयर धितो कर्जाले बजारमा धेरै सकारात्मक प्रभाव नदेखिने बताउँछन्। तर, बढ्दो कर्जाले कारोबार केही बढाउन मद्दत मिले पनि समग्र बजारमा प्रभाव नपरेको उनको बुझाइ छ।

‘कम्पनीहरुको वित्तीय अवस्था कमजोर भएकाले अधिक तरलताका कारण घट्दो ब्याजदरले समेत बजारलाई सपाेर्ट गरेकाे छैन। कम्पनीहरुले लगानीकर्तालाई राम्रो रिटर्न दिने अवस्था देखिएपछि मात्र बजारले लय पक्रिन्छ,’ उनले भने।