बैंकको ब्याजदर ओरालो लागेपछि वैकल्पिक उपकरणतिर लगानीकर्ता, दोस्रो बजारमै डिबेन्चरमा बढ्दो आकर्षण

काठमाडौं । बैंकहरुको ब्याजदर निरन्तर ‌ओरालो लागेपछि ऋणपत्र (डिबेन्चर)मा लगानीकर्ताहरुको आकर्षण देखिएको छ। उच्च ब्याजदर भएका डिबेन्चरको कारोबार दोस्रो बजारमै ठूलो आकारमा भइरहेको छ।

साधारण बचतभन्दा मुद्दती निक्षेपको ब्याजदर सस्तो भएपछि बैंकिङ प्रणालीको रकम अन्यत्र ‘डाइभर्ट’ भइरहेको हो।

बैंकहरुले ४/५ प्रतिशत मुद्दती निक्षेपमा ब्याज दिइरहेका छन्। ऋणको माग नभएर प्रणालीमा तरलता थुप्रिएका कारण बैंकहरुले ठूलो निक्षेप अस्वीकार गरिरहेका छन्।

बैंकको ब्याजदरभन्दा उच्च प्रतिफल आउने देखेपछि संस्थागत लगानीकर्ताले नै डिबेन्चरमा लगानी गरिरहेको जानकारहरु बताउँछन्। विश्लेषक अनलराज भट्टराई ब्याजदर न्यून विन्दुमा आएका कारण लगानीकर्ताले वैकल्पिक उपकरण खोज्न थालेकाले ऋणपत्रमा लगानी बढेको बताउँछन्

‘अब बजारले आफूलाई चाहिने ब्याजदर पाएन भने उपभोक्ताले आफै विकल्प खोज्छन् भन्ने ऋणपत्र प्रतिको आकर्षणले देखाएको छ। यो भनेको लगानीकर्ताले वैकल्पिक उपकरण खोज्दा डेब्ट मार्केटलाई विश्वास गर्नु हो,’ उनले भने, ‘बैंकमा मुद्दतीको ब्याजदर साधारणभन्दा कम मूल्यमा आएको छ। ब्याजदरभन्दा धेरै प्रतिफल आउने देखेपछि लगानीर्ताले प्रिमियम मूल्यमै पनि डिबेन्चरमा लगानी गर्ने भए। अहिले ब्याजदर न्यून भएका कारण यस्तो भएको हो। ब्याजदर बढेको भए डिस्काउन्टमा जान्थ्यो।’

मागभन्दा धेरै आवेदन पर्न थालेपछि डिबेन्चरमा ‘ओभर सब्स्क्राइब’ हुने गरेको छ। यसअघि आइसीएफी फाइनान्स, एभरेष्ट बैंक, एनआईसी एसिया  बैंकको ऋणपत्रमा मागभन्दा धेरै आवेदन परेका कारण अधिकांशले सेयर पाएनन्।  

आर्थिक वर्ष २०८१/८२ चैतसम्म २ अर्ब ५३ करोड ९२ लाख रुपैयाँको २३ लाख ३६ हजार कित्ता डिबेन्चर कारोबार भएको छ।

पोहोर ९ महिनाको तुलनामा ७२.८८ प्रतिशतले कारोबार वृद्धि भएको हो। गत आर्थिक वर्षको चैतसम्म १ अर्ब ४७ करोड ४७ लाख रुपैयाँको १४ लाख ८७ हजार कित्ता डिबेन्चर कारोबार भएको थियो।

फागुनको तुलनामा ११५.३५ प्रतिशतले डिबेन्चरको कारोबार बढेको छ। फागुनमा १० करोड ९० लाख रुपैयाँको १ लाख कित्ता सेयर किनबेच भएकामा चैतमा आइपुग्दा २३ करोड ४९ लाख रुपैयाँ बराबरको २ लाख ८ हजार कित्ता किनबेच भएको छ।

वार्षिक १२ प्रतिशत ब्याजदर रहेको गुडविल फाइनान्सको मूल्य सर्वाधिक १३६३ रुपैयाँ छ। दोहोरो अंकको प्रतिफल दिइरहेका र परिपक्व अवधि नजिकिएका ऋणपत्रको उच्च माग बजारमा देखिएको छ।

‘बजारमा लगानी गर्न बैंकहरुसँग पैसा जति पनि छ। ब्याजदर कम छ। इन्स्योरेन्स लगायत ठूला संस्थागत लगनीकर्ताहरुले लगानीको नयाँ उकरण खोजिरहेका छन्,’ एनआइएमबि एस क्यापिटलका डेपुटी सीइओ सचिन्द्र ढुंगानाले भने, ‘त्यसैले मुद्दती निक्षेपभन्दा डिबेन्चरमा बढी पैसा आउने भएपछि त्यसतिर लगानी बढेको हो।’

बैंकहरुसँग फालाफाल तरलता भए पनि ऋणको माग नहुँदा लक्ष्य अनुसार लगानी बढाउन सकेका छैनन। प्रणालीमा तरलता थुप्रिएपछि ब्याजदर लागत घटाउन बैंकहरु नयाँ निक्षेप अस्वीकार गरिरहेका छन् भने निक्षेपको ब्याज थप घटाइरहेका छन्।

साढे तीन वर्षदेखि लगातार ओरालो लागेका कारण अहिले कर्जाकै ब्याजदर एकल अंकमा छ। त्यहीभएर लगानीकर्ताहरुले लगानीको वैकल्पिक उपकरणतिर सिफ्ट हुन खोजेको जानकारहरु बताउँछन्।

‘एफडीको रेट ३/४ प्रतिशतमा आएको छ। त्यहीभएर सुरक्षित क्षेत्रमा लगानी गर्नेहरुले महंगोमै भए पनि डिबेन्चर खरिद गरिरहेका छन्,’ एक ब्रोकरले भने, ‘बैंकहरुले नागरिक लगानी कोष,कर्मचारी सञ्चय कोष, सामाजिक सुरक्षा कोष लगायतका संस्थाहरुको ठूलो आकारको निक्षेप लिन अस्वीकार गरेपछि उनीहरुले फिक्स्ड इन्कम सेक्युरिटिजतिर लगानी सारेका हुन।’