www.bizmandu.com
‘विद्यार्थी टिकाउने इमान्दार प्रयास गरेनौँ, कन्सल्टेन्सीले विदेशी विद्यार्थी ल्याइदिनुस् नेपालमै सस्तोमा पढाउँछौँ’
विद्यार्थी टिकाउन सकेनौँ, अड्याउन सकेनौँ, यो भाष्य हामी सबैले भन्दै आएका छौँ। टिकाउनै नसकेको पनि होइन। अलि धेरै बाहिरिएको भने पक्कै हो। कम्तिमा यो हामी सबैको मुद्दा बनेको छ। नेपालीहरुले संसारभर सबैतिर गएर ज्ञान आर्जन गर्नुपर्छ भन्नेमा कसैको दुविधा हुँदैन होला। जुन संख्यामा आज नेपालका विश्वविद्यालयहरुमा विद्यार्थी छन्, नम्बर तल गएको हो विद्यार्थी नै नभएको होइन।
तर हामी सबैको एउटा इमान्दार प्रयास नभएकै हो। म विश्वविद्यायल र शैक्षिक क्षेत्रको तर्फबाट स्वीकार पनि गर्छु। हामीले हाम्रा विद्यार्थी नेपालमा राख्न मेहेनत गरेनौँ। नगरेपछि विद्यार्थीहरु विदेश गए। काठमाडौं विश्वविद्यालयको तर्फबाट इमान्दारिताका साथ भन्न सक्छु, विगत दुई वर्षदेखि हामीले एकदमै मेहेनत गरिरहेका छौं। परम्परागत विश्वविद्यालय सञ्चालनको ढाँचाबाट अलिकति बाहिर पनि गयौँ।
शिक्षालाई सेवा भन्नुस् कुनै बेला वस्तु हुनाले बिक्री पनि गर्नुपर्छ। आजको शिक्षा बिक्री पनि गर्नुपर्छ भनेर हामी प्रमोसनल गतिविधिहरुमा सक्रिय भयौं। कन्भिन्स गर्न गयौँ। गुणस्तरीय शिक्षा संसारमा भएको कुरालाई हामी नेपालमा पनि दिन सक्छौं भनेर लागिपर्यौँ। केयूको विगत ३ वर्षको आँकडा हेर्दा हामी विस्तारै उकालो लाग्दै छौँ। प्रतिशत र कुल विद्यार्थी संख्यामा उकालो लाग्दै छौँ। केयूको आर्थिक सूचकहरु पनि सुधार हुँदै गएको छ।
नेपालको शिक्षा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको छ भनेर भट्याएर मात्रै नहुने भयो। विदेशी विद्यार्थीलाई पनि नेपालमा ल्याएर सोही स्तरको शिक्षा दिन सकिन्छ भनेर प्रमाणित गर्यौँ। गर्व साथ भन्न सक्छु विदेशी विद्यार्थीहरुलाई हाम्रा कन्सल्टेन्सीहरुले नेपाल ल्याउनुस् काठमाडौं विश्वविद्यालयले जुन गुणस्तरको शिक्षा विदेशमा पाइन्छ त्यहाँभन्दा धेरै सस्तोमा हामी यहाँ दिन सक्छौं। यसले देशको अर्थतन्त्र उकास्न सहयोग गर्छ।
वार्षिक २ अर्ब रुपैयाँ हाराहारी एजुकेसन कन्सल्टेन्सीहरुले सरकारलाई कर तिर्ने सुनियो। २ अर्ब रुपैयाँ काठमाडौं विश्वविद्यालयले पाउने हो भने हामी त सित्तैंमा पढाइदिन सक्छौं। केयूको समग्र बजेट नै त्यत्रो छैन। विद्यार्थीहरु विभिन्न बहानामा विदेश गए, उनीहरुलाई फर्काउन हामी पनि आर्थिक रुपमा सबल हुनुपर्छ। पैसै नभई त केही गर्न सकिँदैन। गुणस्तरको एउटा मूल्य हुन्छ, त्यो मूल्य कसै न कसैले चुकाउनु पर्छ। अभिभावकले चुकाउने हो कि, विद्यार्थीले कमाउँदैन, न ऋण लिन सक्छन्। त्यसैले कसैले मूल्य त चुकाउनै पर्छ।
हामीसँग शिक्षालाई आवश्यक पर्ने न्यूनतम पूर्वाधार छ। भवन, कक्षा कोठा, अन्तर्राष्ट्रिय स्तरका ल्याब, जर्नलहरुमा हाम्रो सहज पहुँच छ। प्राध्यापकहरु पनि एक सय एक हुनुहुन्छ। तर हामीले बुझाउन सकेनौं। नेपालमै बसेर धेरै राम्रो शिक्षा लिन सकिन्छ भनेर बुझाउन सकेनौँ। नेपाल आएर ५५ देशका ६ हजार विदेशी विद्यार्थीले काठमाडौं विश्वविद्यालय जस्तो सानो शैक्षिक संस्थाबाट अध्ययन गएर गएका छन्।
आर्ट्स, बुद्धिजम, मेडिकल, इन्जिनियरिङसम्म पढेर गएका छन्। तर हामीले हाम्रै विद्यार्थीहरुलाई नेपालमा राम्रो शिक्षा पाइन्छ भनेर भन्दा पनि भनेका रहेनछौं। मै लाजै नमानि भन्छु, काठमाडौं विश्वविद्यालयलाई काठमाडौंभन्दा बाहिरको १२ कक्षा पढेको विद्यार्थीले चिन्दैन। किन चिन्दैन भने, उनीहरुसँग हाम्रो पहुँच नै स्थापित भएको रहेनछ। तर विदेशी विश्वविद्यालयहरु ती विद्यार्थीहरुको ढोका-ढोकासम्म पुगे।
विद्यार्थीले जे सुनेको छ, जानेको छ त्यही पढ्ने न हो। त्यसकारण हामी देशभरका विद्यार्थीको ढोकामा पुग्नुपर्छ भनेर अघि बढिरहेका छौं। केयू त्यसरी जाँदा नेपालका अरु विश्वविद्यालयहरुले त्यसलाई चुनौतीको रुपमा लिनु भएको छ। उहाँहरु पनि त्यसैगरी ढोका-ढोकासम्म पुग्ने स्थिति बन्नेछ। मेरा प्राध्यापकज्यूहरु अहिले विद्यालयमै पुगेर केयूको विषयमा जानकारी फैलाउँदै हिँड्नु भएको छ। विदेशी जान आईईएलटीएस परीक्षा र भिसा अप्लाई गर्ने पैसाले त केयूमा चार वर्षको स्नातक पढ्न पुग्छ। केयू भित्र विद्यार्थी छिर्नै डराउँदो रहेछ। साह्रै महँगो छ, पढ्दै सकिंदैन भनेर केयू आउनै नचाहने रहेछ। बरु एउटा कन्सल्टेन्सीबाट विदेश गइहालौं भन्ने छ।
यो परिस्थिति बदल्न हामीमा सकारात्मक सोच हुन आवश्यक छ। केही गर्न लाग्यो भने राम्रो कुरा देख्दैनौँ। कुनै पनि उपकुलपति जोखिम मोल्न चाहेको देखिँदैन। अहिले विदेश गइरहेका विद्यार्थीको संख्या नेपालमै पढ्छु भनेर बस्यो भने हामीसँग भएका विश्वविद्यालयहरुमा ठाउँ छैन। यो जोखिम त मैले पनि लिन सक्दिनँ। समाज, सरकार, नियामकले काम गर्न सुरु गर्दै यो चोर हो कि फटाहा हो भनेर सुरु गर्छ। सोच फेर्न अत्यन्त जरुरी छ।
अब एक महिना पनि बाँकी छैन भारतको विभिन्न विश्वविद्यालयका २५० जना उपकुलपतिहरु काठमाडौं विश्वविद्यालयमा उच्च शिक्षा सम्मेलनमा भाग लिन आउँदै हुनुहुन्छ। नेपालमा सम्भावना देखेर आउन लाग्नु भएको हो। अब सरकारसँगै व्यवसायीहरुले सोच बदल्न जरुरी छ। हिजोको दिनमा शिक्षा सेवा हो सित्तैंमा दिनुपर्छ भनिन्थ्यो। शिक्षा पनि एउटा व्यवसाय हो। त्यसको कस्ट हुन्छ। विद्यार्थीले कति तिर्ने, सरकारले कति तिर्ने र अभिभावकले कति तिर्ने भनेर सोच फेर्नै पर्छ।
नेपालबाट विद्यार्थी विदेश जाने मात्रै होइन नेपालमा विदेशी विद्यार्थी ल्याएर अध्ययन अध्ययापन गराउन सक्छौं। एजुकेसन कन्सल्टेन्सीका साथीहरु केयूमा विदेशी विद्यार्थी ल्याइदिनुस् न, सेवा शुल्क के हो? म कमिसन भन्दिन भन्दा अफ्ट्यारो मान्नुहुन्छ। दिन्छ र सर भन्नुहुन्छ। म संसारभर विद्यार्थी खोज्न जान सक्दिनँ। ब्रिटिस काउन्सिलले १२ हजार संस्थाहरुमा परीक्षा लिन्छ भनिएको छ। एउटा-एउटा संस्थाबाट १ जना विद्यार्थी ल्याइदिनुस् त नेपालमा। अष्ट्रेलिया, अमेरिका, भारतलगायत देशका विश्वविद्यालयले जुन स्तरको शिक्षा दिन्छन् हामी त्यो दिन तयार छौं। भारतको दुईवटा आइआइटी केयूसँगको सहकार्यमा कार्यक्रम चलाइरहेको छ। अफ्रिकाका विद्यार्थी ठूलो संख्यामा भारत आउँदै गर्दा हामी २ सय विद्यार्थी ल्याउने सपना देखिरहेका छैनौँ।
विदेशी विद्यार्थीले नेपाल आउँदा कम्तीमा पर्यटक भिसा लगाएर आउन नपरोस्। यसले समस्या पारिरहेको छ। विद्यार्थी भिसा लगाएर आउँदा नियमनदेखि अन्य सहजता हुन्थ्यो। नेपाली कन्सल्टेन्सीहरुले विदेशबाट विद्यार्थी ल्याइदिनुस्। केयूले नेपाल सरकारलाई ७ वटा विभिन्न छात्रवृत्ति दिन्छ। यो विदेशी विद्यार्थी समक्ष पुर्याइदिनुस् न। हामी ७ जना विदेशी विद्यार्थीलाई छात्रवृत्ति दिन्छौं। होस्टेलसमेत नि:शुल्क दिन तयार छौं। यदि ब्रिटिस काउन्सिलले यसको ओनरसीप लिन्छ भने म दिन तयार छु।
बुधबार बिजमाण्डूले आयोजना गरेको ग्लोबल माइन्ड्स लोकल इम्प्याक्टअन्तर्गत विदेशिएका विद्यार्थीहरुबाट देशले कसरी लाभ लिन सक्छ भन्ने कार्यक्रममा केयूका उपकुलपति प्रा. डा. भोला थापाले दिएको मन्तव्यको सम्पादित अंश।