साउनको सुरुवातबाटै सेयर बजारमा हरियाली, वर्षभरि कायम रहला त वृद्धि ?

काठमाडौं। एक वर्षअघि असार मसान्तका दिन सेयर बजार सूचक नेप्से २००९.५ पुगेको थियो। त्यो आर्थिक वर्ष मात्रै सूचकले ८७४ अंक गुमायो। 

तर यस पटक आर्थिक वर्ष अन्त्य नहुँदै सेयर बजारले गति लिन थाल्यो। मसान्तको दिन नेप्से सूचक लगभग २१ सय हाराहारी पुग्यो। जुन पछिल्लो एक महिनाको निरन्तर वृद्धि हो। नभए जेठमा १८ सयमा सीमित हुन पुगेको थियो। 

नयाँ आर्थिक वर्षको पहिलो दिनै झन्डै अर्द्धशतकको वृद्धि हासिल गरेको छ। साउन १ गेत २१ सयलाई पार गर्‍यो र नेप्से सूचक २१४४ मा उक्लियो। बारम्बार २१ सयलाई परीक्षण गर्दा पनि विफल भएको बजारले एक्कासी उच्च कारोबार रकम सहितको ब्रेकआउट दिँदा लागनीकर्तामा बेग्लै उत्साह छ। त्यसलाई निरन्तरता दिँदै मंगलबार पनि सेयर बजारमा १० अंक उकालो लागेको छ।

त्यसो भए के नयाँ आर्थिक वर्षबाट सेयर बजार उभो लग्ने नै हो त? बजार विश्लेषकहरु सेयर बजार उकालै लाग्नेमा ढुक्क छन्। बजार बढ्न आवश्यक आधारहरु तयार भइसकेको उनीहरुको जिकिर छ।

‘मुख्य कुरा ब्याजदर नै हो। जुन पछिल्लो घटनाक्रमले घट्ने देखिएको छ। राष्ट्र बैंक स्वयं पनि ब्याजदर तल्लो विन्दुमा ल्याउन चाहन्छ,’ ती लगानीकर्ताले भने,’कार्टेलिङ खारेज हुँदा केही बैंकले बढाए। तर घटाउने र स्थिर राख्नेहरुको संख्या उल्लेख्य छ। धेरैले स्प्रेड पनि चार प्रतिशतमा ल्याएका छन्।’

उनका अनुसार भविष्यमा आउने तरलताको उतारचढावलाई ब्याजदर वृद्धि गरेका बैंकले सहजै सामना गर्ने देखिन्छ। साउनका लागि ९ वटा बैंकले मुद्दती निक्षेपको ब्याजदर घटाएका छन्। ६ वटाको स्थिर छ भने, बाँकीले बढाए। साथै स्प्रेड अब ४ प्रतिशतभन्दा बढी लिन मिल्दैन। मर्जमा गएका बाहेक सबैले ४ प्रतिशतको सीमामा राख्नुपर्छ। 

अझै पनि ४ खर्ब २४ अर्बभन्दा बढी कर्जा दिने सुविधाजनक स्थितिमा बैंकहरु छन्। तरलता थुप्रिएर कर्जा निक्षेप अनुपात ८२ प्रतिशतभन्दा तल आइसक्यो। राष्ट्र बैंकका अनुसार ८१.६२ प्रतिशत छ। र, अन्तर बैंक ब्याजदर एक प्रतिशतभन्दा कम हुँदा ०.४२ प्रतिशतमा ओर्लिसकेको छ। 

आर्थिक वृद्धिदर ६ प्रतिशत भएकाले राष्ट्र बैंक कर्जा विस्तारलाई प्राथमिकता नदिने पक्षमा छ। यसले पनि कर्जा विस्तारलाई निरुत्साहित गर्छ। अर्थतन्त्रको प्रतिफल उत्साहजनक नहुँदा कर्जाको माग पनि कम हुन्छ। 

जसले गर्दा आगामी आर्थिक वर्ष सरकारले २ खर्ब ४० अर्ब आन्तरिक ऋण उठाउने लक्ष्य लिए पनि वर्षभरिनै बैंकहरुमा तरलता बढी हुने अनुमान लगाउन सकिन्छ।

ती लगानीकर्ता बैंकहरुको खराब कर्जा वृद्धिमा ब्रेक लाग्ने हुँदा पनि बजारलाई राहत मिलेको बताउँछन्। नभए चैतमा ३.३२ प्रतिशत पुगेको निष्कृय कर्जाको अनुपात असारसम्म ५ प्रतिशत नै नाघ्ने संकेत देखिएका थिए। 

अहिले बाह्य क्षेत्र पनि सन्तुलित छ। लगातार १४ महिना शोधनान्तर घाटालाई तोड्दै चालु वर्षको सुरुवातबाटै बाह्य क्षेत्रमा सुधार देखिन थालेको हो। राष्ट्र बैंकले आगामी मौद्रिक नीतिको तयारी गरिरहँदा कुन बाटो समात्‍ने भन्ने यो तथ्यांकले संकेत गर्छ।

महिने पिच्छे खर्बभन्दा बढी रेमिट्यान्ट भित्रिरहेको छ। विदेशी मुद्राको सञ्चितिमा सुधार छ भने महंगी दर ६.८६ प्रतिशत छ। आगामी आर्थिक वर्ष सरकारले मुद्रास्फीति साढे ६ प्रतिशतमा राख्ने लक्ष्य लिएको छ। बाह्य क्षेत्रमा देखिएको स्थायित्वले लचिलो मौद्रिक नीति लिन राष्ट्र बैंकलाई ठाउँ दिन्छ। निजी क्षेत्रले खुकुलो मौद्रिक नीतिको माग गरिरहेका छन्।

सेयर बजारको पछिल्लो गतिविधिले पनि मौद्रिक नीतिको प्रतिक्षा गरेको स्पष्ट हुन्छ। ती विश्लेषकका अनुसार राष्ट्र बैंकले थप कस्ने ठाउँ नहुँदा सेयर बजार आत्तिनुपर्ने अवस्था छैन।

‘पछिल्ला मौद्रिक नीति असहज बाह्य र आन्तरिक क्षेत्रको परिणाम थियो। अर्थतन्त्र मन्दीमा जाँदा अवस्था जनै कठिन रह्यो। जसलाई काउन्टर गर्न राष्ट्र बैंकले कसिलो मौद्रिक नीति लिएको थियो,’ उनले भने,’अहिले बाह्य र आन्तरिक सबै क्षेत्र सन्तुलित छन्। राष्ट्र बैंकले अपेक्षा अनुसारको खुकुलो मौद्रिक नीति नआएपनि कस्ने ठाउँ भने छैन।’