छोरीको त्वचा समस्याको निदान खोज्दाको आइडिया, जसले बनायो करोडौंको पर्सनल केयर ब्रान्ड

काठमाडौं। घरेलु समस्याको समाधान खोजी गर्दा आएका कुनै आइडियाले व्यापारको बाटो खोल्छ ? यदि त्यस्तो हुन्छ भने भारतको कोइम्बटुरकी कृतिका कुमारनको जुक्तिलाई उल्लेख्य मान्नुपर्छ। एउटा समस्याको समाधान पहिल्याउँदा पहिल्याउँदै सुरु गरेको व्यवसायले उनलाई एउटा ठूलो कम्पनी सञ्चालक बनाएको छ।

उनको कथा हिजोआज भारतमा मात्रै नभएर संसारभर पर्सनल केयर ब्रान्डको प्रवर्द्धन फोरमहरुमा चर्चामा आइरहने मध्ये पर्न थालेको छ। कृतिकाले भारु ८ हजार रुपैयाँको सानो लगानीबाट थालेको व्यापारले अहिले ठूलो आकार लिइरहेको छ। कम्पनी करोडौंको कारोबार गर्नेमा रुपान्तर भइसकेको छ।

कृतिकाकी छोरीलाई सानैदेखि छाला सम्बन्धि रोग थियो। आफ्नी छोरीको छालाको समस्याको सामना गर्दै उनले समाधान खोज्नका लागि अथक प्रयास गरिन्। त्यही मेहनतले उनलाई अन्ततः विल्भा ब्रान्डअन्तर्गत प्राकृतिक, जैविक र दिगो व्यक्तिगत हेरचाह उत्पादनहरूको आफ्नै लाइन सिर्जना गर्न सक्षम बनाएको छ।

स्थापना भएदेखि विल्भाले अब भारु २९ करोडको कारोबार गर्न थालेको कृतिका बताउँछिन्।

कृतिकाले यसको सुरुवात आफ्नै घरको भान्छा कोठाबाट गरेकी थिइन। उनले छोरीको छाला समस्याको निदानका लागि अर्गानिक औषधि भान्छामा तयार पारेकी थिइन। समस्या उनको परिवारमा मात्रै थिएन, त्यो औषधि बजार लैजाँदा त्यसले राम्रो प्रतिक्रिया पायो। विस्तारै व्यापारिक तवरले बनाउन थालिन। उनले छोरी लागि भनेर बनाएको ओखती अरुका लागि पनि हितकर हुनेछ, त्यसबाट व्यापार नै थालिनेछ भन्ने सोचेकी थिइनन्।

अहिले विल्भा स्टोरले विभिन्न प्रकारका उपभोक्ता आवश्यकताहरू पुरा गर्दै ७० प्रकारका स्किन केयर र हेयर केयर उत्पादनहरू बजारमा ल्याएको छ। कम्पनीले आफ्नो वेबसाइट, विभिन्न ई-कमर्स प्लेटफर्महरू र चेन्नई र कोइम्बटोरमा दुई भौतिक स्टोरहरूमा बलियो उपस्थिति छ। यसरी कृतिकाले कल्पना नगरेको उत्पादन विल्भा ब्रान्डले आफ्नो पहुँच र प्रभाव विस्तार गर्न सक्षम भएको छ।

उनले यसलाई १०० प्रतिशत अर्गानिक बनाउने कोसिस गरेकी छन्। उनले आफ्नो उत्पादनलाई फार्म टु फेस भनेर पनि भन्छिन।

त्यो आइडिया

कृतिकाको जन्म तमिलनाडुको गोबिचेट्टीपलायम भन्ने सानो सहरमा भएको थियो। उनका बुबा एक अधिवक्ता हुन् र उनकी आमा गृहिणी थिइन्।

‘हाम्रो सहर एउटा सानो कृषि सहर हो जहाँ सबैले सबैलाई चिन्छन्। हाम्रो घरमा बाख्रा र गाईवस्तुहरू छन्। म त्यही शहरमा हुर्कें,’ ३७ वर्षीया कृतिका भन्छिन्।

कृतिकाले थप शिक्षाको लागि कोइम्बटूर जानु अघि आफ्नो शहरको विश्वविद्यालय म्याट्रिक उच्च माध्यमिक विद्यालयमा आफ्नो स्कूली शिक्षा पूरा गरिन्। त्यहाँ, उनले कुमारगुरु कलेज अफ टेक्नोलोजीमा सूचना प्रविधिमा बी टेक गरिन र सन् २००७ मा स्नातक पुरा गरिन।

इन्जिनियरिङ पुरा गरेपछि, उनले २१ वर्षको उमेरमा तमिल कुमारनसँग विवाह गरिन र गृहिणी भइन्। तमिल आफ्नो परिवारको कपडा व्यवसायमा संलग्न थिए, जुन धागो उत्पादनमा केन्द्रित थियो।

दम्पतीको अहिले १२ वर्षीया छोरी छिन। जब उनीहरुको छोरी मात्र दुई वर्षको थिइन उनलाई एक्जिमाको कारण छालाको जटिलताहरू आयो।

यसरी जब छोरीलाई छालाको समस्या देखा पर्‍यो, त्यसपछि कृतिकाले बजारमा विभिन्न जैविक साबुन र स्याम्पुहरू खोज्न थालिन। तर, त्यस्ता साबुनहरुले छोरीको छालाको समस्या निदान भएन। यसले उनलाई प्राकृतिक सामग्री प्रयोग गरेर आफ्नै घरेलु साबुन बनाउन प्रेरित गर्‍यो।

‘मैले युट्युबमा भिडियोहरू हेरेर साबुन बनाउन सिके र आफ्नो ज्ञान बढाउन कस्मेटोलोजीमा दुई महिना लामो डिप्लोमा कोर्स पनि गरें,’ कृतिका बताउँछिन्।

उनले सन् २०१७ मा साबुन बनाउन थालिन। उनले त्यसबेला बाख्राको दूध, जैतूनको तेल र क्यास्टरको तेल आफ्नो उत्पादनको लागि प्रयोग गरिन। त्यसले छोरीलाई त फाइदा भयो नै, बजारले पनि नयाँ प्रोडक्ट पायो।

कृतिका भन्छिन्, ‘मेरो घरेलु साबुनको बारेमा कुरा फैलिएपछि, मैले बाख्राको दूध साबुन, चारकोल साबुन र गुलाब साबुन बनाउन थालें, ती सबैमा बाख्राको दुध नै प्रमुख तत्व हो। त्यसका लागि सामग्रीहरू जैविक रूपमा मेरो गृहनगरको हाम्रो फार्मबाट ल्याउने गरिएको थियो, जहाँ हामी धान, उखु, बेसार, करी पात र नरिवल उब्जाउछौं र धेरै बाख्रा पाल्छौं।’

भान्साबाट निस्केको ब्रान्ड

कृतिकाले मार्च २०१७ मा आफ्नो घरको भान्छाबाट आफ्नो व्यवसाय सुरु गर्दै एउटा उद्यमशीलताको यात्रा सुरु गरिन्। ब्रान्डको नाम वील्भा। यसले शिवको पूजामा प्रयोग हुने बेलको पातलाई जनाउँछ।

सुरुका केही महिनामा कृतिकाले व्यवसाय सुरु गर्दा ८ हजार लगानी गरेकी थिइन। उक्त लगानी बाट आफूले क्लासिक गोटमिल्क साबुन, बिना सुगन्धित गोटमिल्क साबुन, टमाटर साबुन, काँक्रो साबुन र गाजरको साबुन जस्ता उत्पादनहरू बनाउने गरेको कृतिका बताउँछिन्।

‘मैले फेसबुक र इन्स्टाग्राममा हाम्रा उत्पादनहरू बारे पोस्टहरु हाल्ने गर्थें। यसरी आफ्नो उत्पादनको बारेमा पोष्टहरु हाल्न थालेपछि सामाजिक सञ्जाल र व्हाट्सएप मार्फत अर्डरहरू आउन थाले। सुरुमा कोइम्बटोर र तमिलनाडुका अन्य भागहरूबाट धेरै अर्डरहरू आउँथे,’ कृतिका बताउँछिन्। 

पछि, उनले अमेजन, फ्लिपकार्ट र निका जस्ता ई-कमर्स प्लेटफर्महरूमा आफ्ना उत्पादनहरू राख्न थालिन। यसले कृतिकालाई आफ्नो उत्पादनको पहुँच विस्तार गर्न सजिलो बनायो।

यसरी अर्डरहरु धेरै आउन थालेपछि उनले दुई  जना व्यक्तिलाई काममा राखिन्। एक जनाले उनलाई सामान बनाउन गर्न सहयोग गर्थे भने अर्को व्यक्तिले प्याकेजिङको काम गर्थे।

करिब पाँच महिनापछि, उनले कोइम्बटूरमा आफ्नो घरको पछाडि एक हजार वर्ग फुटको सानो उद्योग स्थापना गरिन्। उनले साबुन र स्याम्पु उत्पादन गर्न मेसिनरीमा करिब १० लाख रुपैयाँ लगानी गरिन्।

प्रारम्भमा एक स्वामित्वको रूपमा सुरु भएको विल्भा सन् २०२० मा एक प्राइभेट लिमिटेड कम्पनीको रूपमा दर्ता भयो।

पहिलो वर्ष १ करोड, अहिले २९ करोडको कारोबार

 ब्रान्डले पहिलो वर्षको कारोबारमा १ करोड र त्यसयता बढेर चालु वर्ष २९ करोड पुगेको छ।

‘मेरो श्रीमान् जो आफ्नो पारिवारिक कपडा व्यवसायमा थिए मसँग जोडिनुभयो, जब मैले थप सोधपुछ गर्न थालें र सहयोग चाहियो भनेर उनलाई बताएँ,’ कृतिका भन्छिन्, उनका श्रीमान् तमिल एमबीए स्नातक हुन्।

विल्भाले हाल ७० वटा छुट्टै स्किन केयर र हेयर केयर उत्पादनहरू प्रदान गर्दछ। कम्पनीले लगभग १०० जनालाई रोजगार दिइरहेको छ। ब्रान्डले चेन्नई र कोइम्बटूर दुबैमा स्टोर खोलेर आफ्नो उपस्थितिलाई थप विस्तार गरेको छ।

कृतिकाले कसरी आफुले आफ्नो उत्पादन बिक्री गरिरहेको छु भनेर यस्तो भन्छिन, ‘हामीले हाम्रो ब्रान्डको वेबसाइटबाट हाम्रो बिक्रीको ५० प्रतिशत, हाम्रा दुई भौतिक स्टोरहरूबाट २० प्रतिशत र बाँकी ३० प्रतिशत ई-कमर्स प्लेटफर्महरूबाट प्राप्त गर्छौं।’

विल्भाले चार मुख्य समूहहरूमा वर्गीकृत प्रसनल केयर उत्पादनहरूको विविध उत्पादन ग्राहकलाई प्रदान गर्दछ। जसमा अनुहार, कपाल, शरीर र तिनीहरूको अद्वितीय मिल्क सेगमेन्ट रहेका छन्।

कृतिका विशेष गरी आफ्नो मिल्क सेगमेन्ट उत्पादनको बारेमा भावुक छिन्। ‘हामी हाम्रो मिल्क सेगमेन्ट उत्पादनको लागि परिचित हुन चाहन्छौं,’ उनी भन्छिन्, ‘हाम्रो मिल्क क्रिम र ब्राइटनिङ सिरम रिटेल प्रत्येक भारु ६९० छ, जबकि हाम्रो गोट मिल्क स्याम्पुको मूल्य भारु ४९९ मात्र छ।’

अन्तर्राष्ट्रिय बजार परिकल्पना

मिल्क सेगमेन्ट उत्पादनलाई जोड दिएर कृतिकाले विल्भालाई बजारमा रहेका अन्य ब्रान्डहरूबाट छुट्याउन र कम्पनीको लागि छुट्टै पहिचान स्थापित गर्ने लक्ष्य राखेको छिन्। ब्रान्ड फस्टाउँदै जाँदा कृतिकाले अनलाइन र अफलाइन दुवैमा विल्भाको उपस्थिति विस्तार गर्ने आशा राख्छिन्। उनी देशभरि धेरै भौतिक स्टोरहरू खोल्ने र अन्तर्राष्ट्रिय बजारहरूमा प्रवेश गर्ने परिकल्पना गर्छिन्।

‘हामीले अमेरिका, युनाइटेड किंगडम र सिंगापुर जस्ता देशहरूबाट सोधपुछ प्राप्त गरेका छौ र हामी ती अवसरहरू अन्वेषण गर्ने प्रक्रियामा छौं,’ कृतिका भन्छिन्।

यसका अतिरिक्त, कृतिका पनि आफ्नो उत्पादनको दायरा विस्तार गर्न तत्पर छिन्। ‘हामी बच्चाको हेरचाह, पुरुषको ग्रूमिङ र मेकअप जस्ता थप दायराहरूमा जान चाहन्छौं,’ उनी बताउँछिन्।

उनको सफलताको बावजुद, कृतिका आफ्नो समुदायलाई केही रिटर्न दिनुको महत्त्वलाई स्वीकार गर्दै नम्र र आधारभूत रहन्छिन्।

‘हामी स्थानीय किसान र कारीगरहरूलाई उनीहरूबाट हाम्रा सामग्रीहरू सोर्स गरेर सहयोग गर्न प्रतिबद्ध छौं,’ उनी भन्छिन्, ‘हामी हाम्रो कार्बन फुटप्रिन्टलाई न्यूनीकरण गरेर र पर्यावरण-मैत्री प्याकेजिङ प्रयोग गरेर वातावरणमा सकारात्मक प्रभाव पार्ने कुरामा पनि विश्वास गर्छौं।’

महिला उद्यमीलाई परिवारको साथ

कृतिकाले परिवारको जिम्मेवारी पनि सम्हाल्दै महिला उद्यमी हुनका चुनौतीहरू स्वीकार गर्छिन्।

यद्यपि, उनले आफ्नो जीवनको दुवै पक्षलाई सन्तुलन गर्ने तरिकाहरू फेला पारेकी छन्। ‘भाग्यवश, हामीले मेरो घरको छेउमा हाम्रो फ्याक्ट्री स्थापना गर्‍यौं,’ उनी भन्छिन्, ‘यसले मलाई आमाको रूपमा आफ्नो जिम्मेवारीहरू सजिलैसँग पुरा गर्न र ब्रान्डको निरीक्षण गर्दै छोरीको हेरचाह गर्न सहज भएको छ।’

कृतिका खुशी हुदै भन्छिन्, ‘मेरो एक सहयोगी पति हुनुहुन्छ जसले हाम्रो व्यवसायको विकासमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। मेरो ससुराले धेरै सहयोग गरेका छन्। जसले मलाई कामहरू सजिलो बनाउँछ।’

कृतिका बाल्यकालदेखि नै स्वाभाविक रूपमा जिज्ञासु स्वभावकी थिइन्। संगीत र नृत्य जस्ता विभिन्न रुचिहरू खोजेकी थिइन्। उनी भन्छिन्, ‘मैले भरतनाट्यम, भोकल संगीत र भायोलिनको तालिम लिएको छु।’

उनको यो व्यवसायमा उनका पति तमिल मुख्यतया वित्त र व्यापार व्यवस्थापनमा केन्द्रित छन्, जबकि कृतिका उत्पादन पक्षको निरीक्षण गर्छन्।

क्रुथिकाको यात्रा जोश, दृढता र बलियो समर्थन प्रणालीको साथमा चुनौतीहरू पार गर्न र फस्टाउँदै गरेको व्यवसाय सिर्जना गर्न सम्भव छ भन्ने सशक्त रिमाइन्डर हो। (एजेन्सीहरु)