भारतका सबैभन्दा धनी परिवारका ३ छोरी, जो अर्को पुस्ताका व्यापार टाइकुन बन्दैछन्

काठमाडौं। भारतका सबैभन्दा धनी अर्बपति धेरै जानकार छन्। तर, ती अर्बपतिका छोरीहरुको भने नाम कमै सुनिन्छ। ती अर्बपतिका छोरीहरु जो अर्को पुस्ताका व्यापार टाइकुन बन्दै छन्। उनीहरु बाबुले बनाएको व्यवसायिक साम्राज्यलाई आ-आफ्नो क्षेत्रमा ठूलो बनाउँदैछन्।

भारतीय उद्योग-व्यापार क्षेत्र विकासको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण चरणमा प्रवेश गर्दा वर्तमान युवा पुस्ताका छोरीहरुले आफ्नो नयाँ सोच र सीपहरूद्वारा व्यापारलाई बढाइरहेका छन्।

जसमा कुमार मंगलम बिरलाकी छोरी अनन्या बिरलादेखि अर्बपति किशोर बियानीकी छोरी अश्नी बियानीसम्म व्यापार सम्हालेर सफल पनि भइरहेका छन्।

अनन्या बिरला

अनन्या बिरला स्भातन्त्र माइक्रोफिनको संस्थापक हुन्। कुमार मंगलम बिरलाकी जेठी सन्तान अनन्या हालै उनका भाई आर्यमान विक्रम बिरलासँगै आदित्य बिरला फेसन एण्ड रिटेल लिमिटेडको निर्देशकमा नियुक्त भएकी छिन्।

२८ वर्षीया उनी गायिका र गीतकार पनि हुन्। ६० अर्ब डलरको व्यापार साम्राज्यमा बिरला परिवारको पाँचौं पुस्ताको रुपमा अनन्या प्रवेश गरेकी थिइन।

उनले अक्सफोर्डबाट अर्थशास्त्र र व्यवस्थापनमा स्नातकोत्तर गरेकी छिन्। अनन्याले आफ्नो संगीत करिअर किकस्टार्ट गर्न भारत फर्कने निर्णय गरेकी थिइन। अनन्याले पहिले नै एक ईपी र नौ भन्दा बढी एकल गीत रिलिज गरिसकेकी छन्।

अनन्या स्भातन्त्र माइक्रोफिन चलाएर ग्रामीण महिलाहरूलाई घरेलु स्तरमा संचालित व्यवसायहरूको लागि उपकरणहरू किन्न ऋण उपलब्ध गराउँदै आएकी छिन्।

१७ वर्षको हुँदा अनन्याले माइक्रोफिनसँग आफ्नो पहिलो उद्यमशीलताको काम सुरुवात गरेकी थिइन। यो भारतीय रिजर्व बैंक (आरबीआई) बाट एनबीएफसी-माइक्रोफाइनान्स संस्था लाइसेन्स प्राप्त गर्ने पहिलो माइक्रोफिन फर्म हो।

२०२० मा, उनले अनन्या बिरला फाउन्डेसन स्थापना गरिन्। आफ्नी आमा नीरजा बिरलासँग मिलेर मानसिक स्वास्थ्य प्रतिष्ठान ‘एमपावर’ को सह-स्थापना गरिन्। साथै अनन्याले ग्रामीण भारतमा मानसिक स्वास्थ्यको लागि अनुसन्धान कार्यमा एलएसईसँग पनि काम गरिरहेकी छन्।

उनले हाँकिरहेको यो कम्पनीले १ अर्ब डलरको व्यवस्थापन अन्तर्गत सम्पत्तिहरू पार गरेको छ। स्भातन्त्रले सन् २०१८ मा माइक्रो हाउजिङ फाइनान्स कर्पोरेसनलाई सफलतापूर्वक अधिग्रहण गर्‍यो। अनन्या घर सजावट ब्रान्ड आईकाइ असाईकी संस्थापक हुन्।

ईशा अम्बानी पिरामल

इशा अम्बानी पिरामल रिलायन्स जियो इन्फोकम र रिलायन्स रिटेलकी निर्देशक हुन्। उनी मनोविज्ञानमा येल विश्वविद्यालयबाट स्नातकोत्तर गरेकी छिन्। उनले एमसीकिन्से एण्ड कम्पनी इंकमा विश्लेषकको रूपमा काम गरिसकेपछि रिलायन्स जियो इन्फोकम र रिलायन्स रिटेलमा सामेल भएकी थिइन्।

व्यापार गर्ने जोस ईशा अम्बानीको जिनमा छ। ‘हाम्रो लागि काम कहिल्यै रोकिदैन। यो जीवनको एक मात्र गति हो, जुन मैले अहिलेसम्म थाहा पाएकी छु,’ ईशा भन्छिन्। सन् २०१९ मा इ-कमर्स प्लेटफर्म जियोमार्टको सुरुवात मार्फत रिलायन्स रिटेललाई ओम्नी-च्यानल रिटेलरमा रूपान्तरण गर्न अम्बानीको उत्तराधिकारीले महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको छ।

सन् २०१८ मा स्ट्यानफोर्ड बिजनेस स्कुलबाट व्यवसाय प्रशासनमा स्नातक गरेकी ईशाले अर्बन ल्याडर, नेटमेड्स र जस्ट डायलको साथै सन् २०१९ मा प्रतिष्ठित ब्रिटिस खेलौना रिटेलर ह्यामलेजको अधिग्रहणमा रिलायन्स रिटेलको हात रहेको छ।

ईशाले डिजिटल, विज्ञापन, संचार र खुद्रा व्यवसायका लागि रचनात्मकसहित सबै मार्केटिङ टोलीहरूको लागि रणनीति विकास र कार्यान्वयनको निरीक्षण गर्छिन। उनले रिलायन्स रिटेलको फेसन पोर्टल आजीयो डट कमको खाका पनि तयार गरेकी हुन्। जुन पछिल्लो पाँच वर्षमा २५ सय ब्रान्डमा पुगेको छ।

सन् २०११ मा भारतको निराशाजनक इन्टरनेट गतिको बारेमा ईशाको चिन्ता थियो। जसले मुकेश अम्बानीलाई डेटा व्यवसाय सुरु गर्ने बारे सोच्न बाध्य बनायो। यो समूहको लागि अहिले जीओ भारतमा डिजिटल क्रान्तिलाई विस्तार गर्ने समाधानहरूमा काम गर्ने प्रविधि कम्पनीको रूपमा विकसित भएको छ।

यसले सन् २०२०-२१ मा ६९ हजार ८८८ करोडको व्यापारमा १२ हजार १५ करोडको नाफा कमाएको छ। इशा यसै वार्ता टोलीको हिस्सा थिइन् जसले जीओको सेयर फेसबुक, गुगल र निजी इक्विटी लगानीकर्ताहरूलाई बेचेर १५.२ अर्ब जुटायो। उनले पछिल्लो तीन वार्षिक साधारणसभामा कम्पनीको व्यवसायिक योजना प्रस्तुत गरेकी हुन्।

उनी आफ्नी आमा नीता अम्बानीको नेतृत्वमा रहेको रिलायन्स फाउन्डेसनका स्कुलहरूमा पनि काम गर्छिन्।

अश्नी बियानी

अश्नि बियानी फ्युचर कन्जुमरकी प्रबन्ध निर्देशक हुन्। फ्युचर ग्रुपका मालिक किशोर बियानीकी छोरी अश्नी बियानीले पार्सन स्कूल अफ डिजाइनका साथै स्ट्यानफोर्ड युनिभर्सिटीमा टेक्सटाइल डिजाइनिङको अध्ययन गरेकी छन्।

त्यसपछि उनी फ्युचर ग्रुपमा सामेल भइन्। हाल, उनले फेसन-फर्स्ट डिटर्जेन्ट ‘वूम’ पनि लन्च गरेकी छन्। फ्युचर कन्जुमर, फ्युचर ग्रुपको एक हिस्साले ठूला भारतीय र बहुराष्ट्रिय एफएमसीजी प्रतियोगीहरूसँग प्रतिस्पर्धा गर्दैछ।

कलेज जाने उनको परिवारमा उनी पहिलो महिला हुन। उनी मारवाडी संयुक्त परिवारमा हुर्केकी हुन्। दक्षिण मुम्बईको एउटा ठूलो घरमा २२ जना सदस्यहरू थिए। एउटा साझा भान्साकोठा हुन्छ।

तर अश्नी ८ वर्षको उमेरदेखि नै ‘केबी’ मार्फत उद्यमशीलताका लागि तालिम लिइन् थालेकी थिइन।

अश्नीको व्यापार प्रतिको चासोले उनलाई आठ वर्षको उमेरदेखि नै आफ्ना बुबा, खुद्रा व्यवसायी किशोर बियानीसँग गरेको गहन कामको परिणामका रुपमा यो अवस्थामा पुर्‍याएको छ।

फ्युचर आइडिया सुरु गर्नु अगाडि बैंगलुरुको सृष्टि इन्स्टिच्युट अफ आर्ट, डिजाइन एण्ड टेक्नोलोजीमा विद्यार्थीको रूपमा अश्निको दिमागमा कहिल्यै त्यो कुरा पसेको थिएन। जहाँबाट उनले २००६ मा स्नातक गरेकी थिइन्।

त्यसपछि नयाँको पार्सन स्कुल अफ डिजाइनमा परिदृश्य योजनासम्बन्धी पाठ्यक्रमहरू सञ्चालन गरियो। यो योर्क र स्ट्यानफोर्ड ग्रेजुएट स्कूल अफ बिजनेसमा सामान्य व्यवस्थापनको पाठ्यक्रम हो। उनी भारत फर्केपछि पनि अझै पनि आफ्नो भावी कार्यको बारेमा अनिर्णयमा थिइन्।

जब बियानी एक आविष्कार टोली स्थापना गर्न खोज्दै थिए, उनकी छोरी निर्बाध रूपमा यसको हिस्सा बनिन्। प्रारम्भिक असाइनमेन्ट होलीमा उनको संलग्नता थियो। एक फेसन सहायक ब्रान्ड, जहाँ अश्निले उत्पादन डिजाइन गर्ने काम गरेकी थिइन।

होली अन्ततः फ्युचर ग्रुप र हाइ डिजाइन इन्डिया बीचको संयुक्त उद्यमको रूपमा सुरु भएको थियो। यो पनि उनको फ्युचर आइडियामा आधारित कम्पनी हो।

बिग बजार स्टोरहरूलाई पारिवारिक केन्द्रहरूमा रूपान्तरण गर्दै जाने अश्नीको अवधारणाहरू मध्ये एक हो। जसका लागि उनी बियानीको निर्देशनमा धेरै भर परिन्। सन् २००९ को अन्ततिर सुरु भएको परिवर्तनले कम्तीमा ७० हजार वर्गफिट क्षेत्रफल भएको ठूला बिग बजार आउटलेटहरू, एक लाख वर्गफिट क्षेत्रफल भएको पारिवारिक केन्द्रहरूमा परिणत भएको देख्यो।

यसको उद्देश्य केन्द्रहरूलाई पारिवारिक गन्तव्य बनाउनु थियो। जहाँ चाट काउन्टरहरू जस्ता खाना सेवाहरू पनि उपलब्ध छन्। यसमा इलेक्ट्रोनिक्स र फर्निसिङ जस्ता नयाँ सेग्मेन्टहरू समावेश थिए। जुन पहिले परम्परागत बिग बजार स्टोरमा उपलब्ध थिएन।

अश्नी पसललाई किनमेलमा मात्र सीमित राख्नुको सट्टा पसलहरूलाई थप उपभोक्ता-मैत्री प्रकृतिको बनाउन परिवारमा ल्याउने आफ्नो अवलोकन समावेश गर्न चाहन्थिन।

अश्नीको काम गर्ने समयको राम्रो अंश फ्यूचर कन्ज्युमर इन्टरप्राइज लिमिटेडलाई समर्पित छ। जुन एक सोर्सिङ-टू-सुपरमार्केट फूड कम्पनीको रूपमा स्थापित छ। यसमा उनको अहिलेको कार्य भनेको धेरै ब्रान्डहरू सिर्जना गर्नु हो।