काठमाडौं। जी७ शिखर सम्मेलनमा चीनको 'बेल्ट एण्ड रोड' (बिआरआई) लाई टक्कर दिन ६ खर्ब डलरको कोष परिचालन गर्ने योजना बनाइएको छ।

ग्लोबल इन्फ्रास्ट्रक्चर एण्ड इन्भेस्टमेन्ट (पीजीआईआई) को लागि साझेदारीले गत वर्ष इङ्गल्याण्डमा भएको जी७ वार्तामा प्रस्तुत गरिएको योजनालाई पुन: सुरु गरिएको हो।

यो योजना चीनको महत्वाकांक्षी बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ (बिआरआई) लाई रोक्ने उपायको रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ। सन् २०१३ मा चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङद्वारा सुरु गरिएको बीआरआईले उदयमान देशहरूलाई बन्दरगाह, सडक र पुल जस्ता पूर्वाधार निर्माण गर्न आर्थिक सहयोग उपलब्ध गराउँछ।

अमेरिकी राष्ट्रपति जोइ बाइडेनले यो योजनाले सबैका लागि राम्रो प्रतिफल दिने बताएका छन्। बाइडेनले चीनको मल्टी-ट्रिलियन डलरको पूर्वाधार योजना बेल्ट एण्ड रोड धेरै ऋण भएका राष्ट्रहरूलाई मार्ने खालको रहेको भन्दै आलोचना समेत गरेका छन। 'म स्पष्ट हुन चाहन्छु, यो सहायता वा दान होइन,' जी७ पीजीआईआई योजनाको बारेमा बाइडेनले भने, 'यो एक लगानी हो जसले सबैलाई राम्रो प्रतिफल दिनेछ।'

योजनाले जी७ नेताहरूलाई मध्य र न्यून आय भएका देशहरूमा पूर्वाधार परियोजनाहरू सुरु गर्न कोषबाट पाँच वर्षमा ६ खर्ब डलर जुटाउन आह्वान गरेको छ। अमेरिकाले अनुदान, संघीय कोष र निजी लगानी मार्फत जम्मा २ खर्ब डलर जुटाउने वाचा गरेको छ भने ईयूले थप ३ खर्ब डलरको घोषणा गरेको छ।

यो योजना जलवायु परिवर्तन, विश्वव्यापी स्वास्थ्य सुधार, लैङ्गिक समानता हासिल गर्न र डिजिटल पूर्वाधार निर्माण गर्न लगानी हुनेछ।

केही हाइलाइट गरिएका योजनाहरूमा अंगोलामा सौर्य ऊर्जाबाट चल्ने परियोजना, सेनेगलमा भ्याक्सिन उत्पादन गर्ने सुविधा र सिङ्गापुरलाई इजिप्ट र अफ्रिकाको हर्न हुँदै फ्रान्ससँग जोड्ने १ हजार ६०९ किलोमिटर पनडुब्बी दूरसञ्चार केबल समावेश छन्।

यसले व्यापारिक सम्बन्धहरू विकास गर्ने अपेक्षा गरिएको छ। तर यसलाई कतिपय देशहरुले यो 'ऋण पासोको' माध्यमको रूपमा पनि आलोचना गरेका छन्। किनभने यस्ता परियोजना ऋणको भुमरीमा परेका देशहरूलाई अप्ठेरो पार्ने हुन्छ। उनीहरूको ऋण चुक्ता गर्न असफल भएमा ती देशहरुलाई प्रमुख सम्पत्तिहरू छोड्न बाध्य पार्छ।

जसले उधारकर्ताहरूमा अनुचित र अपमानजनक ऋण सर्तहरू लागू गर्दछ। यसमा उच्च ब्याज दरहरू, उच्च शुल्कहरू र इक्विटीको उधारकर्तालाई हटाउने सर्तहरू समावेष गरिएका छन्।  ऋणदाताहरूले अक्सर आक्रामक बिक्री रणनीतिहरू प्रयोग गर्छन् र उधारकर्ताहरूलाई उनीहरूले खर्च गर्न नसक्ने ऋणहरू लिनको लागि धोका दिन्छन्।

युरोपेली आयोगका अध्यक्ष उर्सुला भोन डर लेयनले पछिल्लो परियोजनाको उद्देश्य विकसित विश्वका हाम्रा साझेदारहरूलाई उनीहरूसँग छनोट गरिएको छ भनेर देखाउन विश्वमा सकारात्मक शक्तिशाली लगानी आवेग प्रस्तुत गर्नु रहेको बताइन।

पूर्वाधार योजना पहिलो पटक बेलायतमा २०२१ जी७ शिखर सम्मेलनमा प्रस्तुत गरिएको थियो। त्यसबेला यसलाई बिल्ड ब्याक बेटर वर्ल्ड भनिएको थियो। यूएसद्वारा संचालित योजना भने जसरी प्रगति गर्न नसकेपछि असफल भयो। २०२२ जी७ शिखर सम्मेलनमा पुनरुत्थान हुनु अघि परियोजनाको नाम पीजीआईआई राखिएको हो।