काठमाडौं। युक्रेन युद्धका कारण रसियाले रेनोको मस्को प्लान्टलाई राष्ट्रियकरण गरेको छ। रेनोले रुसी कार निर्माता कम्पनी अभ्टोभाज अधिकांश सेयर बेच्ने घोषणा गरेसँगै रुसले रेनोको मस्को प्लान्ट राष्ट्रियकरण गरेको हो।

रेनोको स्वामित्वमा रहेको मस्कोको कारखानाले रेनो डस्टर, कप्तुर, अर्काना र निसान टेरानो उत्पादन गर्छ। यो २००५ मा २३ करोड यूरोको प्रारम्भिक लगानी गरेर स्थापना भएको थियो। अटोमेकरका अनुसार यो प्लान्टले हाल १८५० जनालाई रोजगार दिन्छ। कम्पनीले २०२० मा लगभग १,५४,००० सवारी साधनहरू उत्पादन गरेको थियो।

फ्रान्सेली कार निर्माताले आफ्नो ६८ प्रतिशत रुसी विज्ञान संस्थानलाई बेच्नेछ भने रेनो रसियाको सेयर मस्को सहरमा जानेछ। 

युक्रेनमा आक्रमण गरेपछि प्रमुख विदेशी व्यापारको यो पहिलो रूसी राष्ट्रियकरण हो। रेनो समूहको रूसी सम्पत्ति रूसी संघ र मस्को सरकारलाई हस्तान्तरण गर्ने सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको रुसको उद्योग तथा व्यापार मन्त्रालयले बताएको छ।

सम्झौताको वित्तीय विवरणहरू प्रदान गरिएको थिएन, तर अप्रिलमा रूसी उद्योग र व्यापार मन्त्री डेनिस मान्टुरोभले रेनोले आफ्नो रूसी सम्पत्ति एक प्रतीकात्मक रूबलमा बेच्ने योजना बनाएको थियो।

सोमबार एक विज्ञप्तिमा रेनो समूहको निर्देशक बोर्डले रेनो रसियालाई मस्को सहरको संस्थालाई बेच्ने सम्झौतालाई अनुमोदन गरेको र एभटोभाजमा यसको ६७.६९ प्रतिशत हिस्सेदारी रूसी केन्द्रीय अनुसन्धान र विकास अटोमोबाइल र इन्जिन इन्स्टिच्युट (नामी) लाई अनुमोदन गरेको उल्लेख छ।

सम्झौतामा रेनो र निसान मोडल बनाउने रेनोको मस्को प्लान्ट अभ्टोफ्रामोस पनि समावेश थियो। मस्कोका मेयर सर्गेई सोब्यानिनले प्लान्टमा उत्पादन अब सोभियत युगको मोस्कभिच ब्रान्ड अन्तर्गत पुनः सुरु हुने बताए।

रेनोका मालिक लुका डे मेओ भन्छन्, 'आज हामीले एउटा कठिन तर आवश्यक निर्णय लिएका छौं; र हामी समूहको कार्यसम्पादन र भविष्यमा देश फर्कने हाम्रो क्षमतालाई जोगाउँदै रसियामा रहेका हाम्रा ४५,००० कर्मचारीहरूप्रति जिम्मेवार छनोट गरिरहेका छौं।'

रेनोले कम्पनीलाई अनुमानित २ अर्ब २९ करोड डलर खर्च गर्ने बताएको सम्झौतामा समूहको अभ्टोभाजमा ६ वर्षको लागि आफ्नो रुचि फिर्ता किन्नको लागि विकल्प समावेश छ। एभ्टोभाज रूसको सबैभन्दा ठूलो कार निर्माता हो र देशको लोकप्रिय लाडा ब्रान्ड बनाउँछ।

मार्चमा रेनोले घोषणा गरेको थियो कि यसले आफ्नो मस्को कारखानामा सञ्चालनहरू निलम्बन गरिरहेको छ।

युक्रेनका राष्ट्रपति भ्लादिमिर जेलेनेस्की रेनो र अन्य फ्रान्सेली कम्पनीहरूलाई महिला र बालबालिकाको हत्यामा आर्थिक सहयोग गरेको आरोप लगाउँदै रसिया छोड्न आह्वान गरेका थिए। 'फर्मले जिम्मेवार छनोट गरिरहेको छ तर वास्तवमा यसमा कति छनोट थियो?,' रेनोका प्रमुख कार्यकारी लुका डे मेओले भने।

द्वन्द्वको प्रारम्भिक चरणहरूमा अन्य अन्तर्राष्ट्रिय ब्रान्डहरू छाड्दै गर्दा कम्पनीले रुसमा रहन रोजेको थियो। तर युक्रेनका राष्ट्रपति जेलेन्स्कीले नाम जाँच गरेपछि, जसले रुसका पश्चिमी फर्महरूले भ्लादिमिर पुटिनको युद्धमा आर्थिक सहयोग गरिरहेको बताएका थिए। त्यसै कारण कम्पनीले मार्चको अन्त्यमा आफ्नो सञ्चालन स्थगित गरेको थियो।

आफ्नो रूसी व्यवसाय त्याग्न रेनोलाई महँगो पर्नेछ। रेनोको अनुसार अनुमानित २ अर्ब ३ करोड डलर बजार गुमाउनेछ।  यसले लाडालाई पनि गुमाउनेछ। एउटा ब्रान्ड जुन किफायती कारहरूको लागि रेनोको रणनीतिको केन्द्रबिन्दु थियो।

एक प्रतिनिधिले भने, 'रेनो रूसमा रहन सकेन। यद्यपि यसको प्रतिष्ठामा ठूलो क्षति पुगेको छ।' स्टारबक्स, कोकाकोला, लिभाइज र एप्पल लगायत सयौं अन्तर्राष्ट्रिय ब्रान्डहरूले फेब्रुअरीमा युक्रेनमा आक्रमण गरेदेखि रुस छोडेका छन्।  भर्खरै म्याकडोनाल्डले पनि रुस छोडेको छ।

गत हप्ता सबैभन्दा ठूलो उर्जा कम्पनी सेलले रूसमा रहेका आफ्ना ४०० भन्दा बढी पेट्रोल स्टेशनहरू देशको दोस्रो ठूलो तेल उत्पादक लुकोइललाई बेच्ने घोषणा गरेको छ।