काठमाडौं। खुद ब्याज आम्दानीमा आएको कमी, घट्दो शुल्क तथा कमिसन आम्दानी र नोक्सानी ब्यवस्थापनका लागि छुट्याउनु परेको रकमका कारण बैंकहरुको रिटर्न अन इक्विटी (सेयरमा प्रतिफल-आरओइ) घटेको छ। 

अघिल्लो वर्ष ३०.५१ प्रतिशतसम्म आरओइ रहेको बेंकहरुको यसपाली २३.४४ प्रतिशतसम्म आएको छ। सेञ्चुरी कमर्सियल बैंकको बाहेक सबैको आरओइ घटेको छ।

सञ्चालनमा रहेका २७ मध्ये राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक र सिभिल बैंकको अन्तिम लेखा परीक्षण भइसकेको प्रतिवेदन सार्वजनिक भएको छैन। बाँकी २५ वटा बैंकमध्ये एकलाई छाडेर सबैको आरओइ घटेको हो।

आरओइ घटेपनि एक नम्बरमा सरकारी स्वामित्वको राष्ट्रिय वाणिज्य बैंककै माथि छ। बैंकको २३.४४ प्रतिशत आरओइ छ। दोस्रोमा एनआइसी एसिया र तेस्रोमा हिमालयन बैंकले निरन्तरता पाएको छ। एनआइसीको २५.३८ प्रतिशतबाट २१.९१ प्रतिशतमा झरेको छ भने हिमालयनको २०.८९ प्रतिशतबाट १७.२४ प्रतिशतमा आएको छ। सानिमा बैंकको २३.३ बाट १६.०९ मा झरेको छ। बाँकी सबैको १५ प्रतिशत र त्योभन्दा कममा झरेको छ।

'खुद ब्याज आम्दानी घट्नुको मूख्य कारण कोभिडपछि बैंकहरुले ग्राहकलाई पाकेको ब्याजमा छुट दिए,' बैंकर्स संघका अध्यक्ष भुवन दहालले बिजमाण्डूसँग भने, 'लकडाउनका कारण वैदेशिक व्यापार भएन। अन्य व्यापार पनि कम भयो। जसले गर्दा विदेशी विनिमय आम्दानी कम भयो। शुल्क तथा कमिसन आम्दानी पनि घट्यो।'

बैंकहरुको आम्दानी घट्नुको अर्को प्रमुख कारण नोक्सानी ब्यवस्थापन हो। कोभिडका कारण व्यापार व्यवसाय प्रभावित भए। यसले गर्दा राष्ट्र बैंकले खराब ऋणमा देखाउनु नपर्ने सुविधा त दियो तर निश्चित समयका ऋणहरुलाई ५ प्रतिशत नोक्सानी ब्यवस्थापन गर्न लगायो। 

'खराब ऋण नदेखाए पनि नोक्सानी ब्यवस्थापन गर्नु पर्‍यो, यसले पनि आम्दानी कम भएर आरओइ घटेको देखिन्छ,' दहालले भने। 

बैंकको वार्षिक प्रतिवेदन अनुसार हिसाब गर्दा २७ वाणिज्य बैंकको औसत आरओइ १६.८३ प्रतिशतबाट घटेर १२.३ प्रतिशतमा झरेको छ। पछिल्लो दुई वर्षयता आरओइ निरन्तर झरिरहेको छ। यसको प्रमुख कारण नियामकीय ब्यवस्था पनि हो।

राष्ट्र बैंकले स्प्रेड दरमा कडिकडाइ गरेर मूल्य तोक्ने जिम्मेवारी बैक वित्तीय संस्थाबाट खोसेको छ। यसबाहेक अन्य आय हुने क्षेत्रमा दरहरु तोकिदिएको छ। यसले गर्दा बैंकहरुको आम्दानी घटेर प्रतिफल कम भएको हो।